Kiedy świętują Chińczycy, Hindusi, Muzułmanie, Prawosławni czy Żydzi? Odpowiedź jest na pozór oczywista – sylwestra obchodzimy przecież w nocy z 31 grudnia na 1 stycznia. Sprawa jest jednak o wiele bardziej skomplikowana niż mogłoby się nam wydawać.
Według obowiązującego w Polsce kalendarza gregoriańskiego mamy obecnie 2016 rok a Nowy Rok obchodzimy w nocy z 31 grudnia na 1 stycznia. Co ciekawe, to tylko jeden z wielu kalendarzy stosowanych obecnie na świecie. Kiedy w innych kręgach cywilizacyjnych świętuje się Nowy Rok?
KALENDARZ GREGORIAŃSKI
W Polsce podobnie jak w większości krajów na świecie, obowiązuje słoneczny kalendarz gregoriański, będący jednym z kalendarzy chrześcijańskich. Kalendarz gregoriański jest zreformowanym przez włoskiego lekarza Aloisiusa Liliusa z Ciro kalendarzem juliańskim, który został zastąpiony gregoriańskim w 1582 roku przez papieża Grzegorza XIII. Fakt ten stanowił kontynuację tradycji starożytnego Rzymu. Tego samego roku kalendarz został przyjęty w ówczesnym Królestwie Polskim, przyjmując kalendarz jako jedno z pierwszych państw na świecie. Jak wszyscy doskonale wiemy, kalendarz gregoriański dzieli rok na 365 dni i 12 miesięcy.
Kalendarz ten obowiązuje we wszystkich krajach szeroko pojmowanej cywilizacji zachodniej oraz w krajach o tradycjach chrześcijańskich (rzymskokatolickich i protestanckich, z wyłączeniem chrześcijańskich kościołów wschodnich) – w Europie, obu Amerykach, Australii oraz w części państw kontynentu afrykańskiego i azjatyckiego. W niektórych krajach np. w Chinach, kalendarz gregoriański jest urzędowo obowiązującym, równolegle jednak, głównie na poziomie społecznym, kulturowym czy religijnym stosuje się tradycyjne kalendarze.
Według gregoriańskiego, „polskiego” kalendarza Nowy Rok co roku obchodzimy w nocy z 31 grudnia na 1 stycznia. Zwyczaj rozpoczynania nowego roku od pierwszego dnia stycznia wprowadził w reformie kalendarzowej Gajusz Juliusz Cezar, Rzymianie czcili w ten dzień boga bram, drzwi i początków – Janusa. W wielu europejskich językach, to właśnie od tego rzymskiego boga wzięła się nazwa pierwszego miesiąca w roku, m.in w języku angielskim (January). Wcześniej Rzymianie Nowy Rok świętowali 5 marca.
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż obecnie stosowane kalendarze dzielą się na trzy typy – słoneczne, księżycowe i księżycowo-słoneczne. Kalendarze słoneczne oparte są na cyklu zmian pór roku, związane z ruchem obiegowym Ziemi wokół słońca. Średnia długość roku słonecznego wynosi 365,2422 dni, co wymusza wyrówanie roku kalendarzowego co pewien czas – wyrównaniem jest co cztery lata tzw. rok przystępny. Kalendarze księżycowe oparte są z kolei na fazach Księżyca. Rok księżycowym a 354 dni. Kalendarze księżycowo-słoneczne stanowią kombinację obu kalendarzy. Rok kalendarzowy ma 365 dni, ale długość miesiąca wynosi 29 lub 30 dni.
Kiedy Nowy Rok świętują Chińczycy?
Chińczycy formalnie wyznaczają datę zgodnie z kalendarzem gregoriańskim, w największych chińskich metropoliach odbywają się symboliczne wydarzenia, zabawy i pokazy sztucznych ogni w Nowy Rok w nocy z 31 grudnia na 1 stycznia. Zgodnie z tradycją społeczeństwo chińskie stosuje jednak tradycyjny kalendarz chiński, tzw. chiński kalendarz księżycowy. Chiński kalendarz składa się z sześćdziesięcioletnich cykli, które stanowią kombinację Dwunastu Ziemskich Konarów i Pięciu Niebiańskich Pni: 12 zwierząt i 5 żywiołów. Kalendarz chiński opiera się na obserwacji wysokości słońca oraz faz księżyca. Jest jednym z kalendarzy księżycowo-słonecznych.
Chiński Nowy Rok, w dosłownym tłumaczeniu Święto Wiosny jest tradycyjnie najważniejszym świętem w Chinach, jest ruchomą datą, przypadającą między styczniem a lutym. Obecnie mamy rok małpy, następne po nim będą obchodzone lata koguta, psa, świni, szczura, bawołu, tygrysa, królika, smoka oraz małpy. Święto Wiosny to najhuczniej obchodzone święto w Chinach, pierwsze 3 dni Nowego Roku są wolne od pracy.
Kiedy Nowy Rok świętują Hindusi?
W Indiach urzędowo obowiązuje kalendarz gregoriański. W użyciu jest również indyjski kalendarz narodowy, będący kalendarzem słonecznym, rok podobnie jak w przypadku kalendarza gregoriańskiego liczy 365 dni i dzieli się na 12 miesięcy. W odróżnieniu od pozostałych kalendarzy słonecznych, w kalendarzu indyjskim w roku przestępnym dodaje się jeden dzień, w latach przystępnych liczy 366 dni. Uroczystości noworoczne w Indiach odbywają się w różnych terminach, w zależności od regionu, lokalnych tradycji czy religijnych obyczajów.
Hinduski Nowy Rok – Dipwali, podobnie jak chiński jest świętem ruchomym, trwa około 5 dni. Święto rozłożone jest na kilka tygodni między październikiem a listopadem. Hindusi spotykają się z krewnymi w domach. Obchody Nowego Roku kończą się kiedy obdarujemy słodyczami każdego z członków rodziny. Dipwali to inaczej festiwal światła. Hindusi zdobią domy i mieszkania kolorowymi lampionami, migającymi lampkami oraz zapalają lampki oliwne. Zapalenie światła jest okazaniem wdzięczności za dobro, jakie spotyka Hindusów w życiu.
Kiedy Nowy Rok świętują Prawosławni?
Prawosławni używają kalendarza juliańskiego, czyli pierwotną wersję kalendarza gregoriańskiego, sprzed reformy. Kalendarz juliański obowiązywał w całej Europie do XVI wieku. W wyniku reformy kalendarz gregoriański cofnął się o trzynaście dni względem juliańskiego. Zarówno Boże Narodzenie jak i Nowy Rok obchodzony jest w innych terminach – prawosławny Nowy Rok obchodzony jest w nocy z 13 na 14 stycznia. W większości krajów prawosławnych urzędowo stosuje się kalendarza gregoriańskiego, kalendarz juliański służy wyłącznie do ustalania dat uroczystości religijnych, obchody prawosławnego Nowego Roku również mają charakter przede wszystkim religijny, odprawia się noworoczne nabożeństwa. W krajach prawosławnych podobnie jak na Zachodzie świętuje się Nowy Rok w sylwestra, według kalendarza gregoriańskiego w nocy z 31 grudnia na 1 stycznia.
Kiedy Nowy Rok świętują Muzułmanie?
Kalendarz muzułmański jest kalendarzem księżycowym, zawierającym 12 miesięcy po 29 lub 30 dni, kalendarz muzułmański jest stosowany głównie do celów religijnych. Kalendarz muzułmański oparty jest na fazach księżyca, bieże swój początek od ucieczki Mahometa z Mekki do Medyny (hidżra) w 622 roku według kalendarza gregoriańskiego. Obecny kalendarz muzułmański zastąpił kalendarz arabski reformą Mahometa usuwającą 13 miesiąc. Muzułmański Nowy Rok ma charakter wyłącznie religijny, jest świętem ruchomym. 2 października 2016 roku muzułmanie świętowali 1438 rok hidżry. Większość państw muzułmańskich urzędowo stosuje kalendarz gregoriański.
Kiedy Nowy Rok świętują Żydzi?
Żydzi stosują kalendarz hebrajski (żydowski), jeden z kalendarzy księżycowo-słonecznych. Kalendarz hebrajski jest ruchomy, długość lata hebrajskiego może wynosić od 354 do 356 dni. Rok przystępny może liczyć od 383 do 385 dni. Kalendarz żydowski rozpoczyna się od dnia stworzenia świata, które ustalone jest na 7 października 3761 roku p.n.e. (wg kalendarza gregoriańskiego). Obecnie trwa 5776 rok hebrajski. Żydowski Nowy Rok – Rosz ha-Szana czyli Święto Trąbek, obchodzony jest w miesiącu Elul przypadający na przełom sierpnia i września, podobnie jak w kalendarzu muzułmańskim, hebrajski Nowy Rok ma charakter ruchomy. Upamiętnia stworzenie świata i przypomina o sądzie bożym. Święto trwa dwa dni w Izraelu, ma charakter religijny. W tym dniu naród żydowski staje ze skruchą przed Bogiem oczekując miłosierdzia i przebaczenia.
Przytoczone wyżej kalendarze są obok gregoriańskiego, najbardziej upowszechnionymi kalendarzami stosowanymi obecnie na świecie. Należy nadmienić że istnieje jeszcze szereg innych, aczkolwiek już rzadziej używanych i mniej znanych kalendarzy.
Wyróżnić można tradycyjny kalendarz birmański, w którym podział na miesiące oparty jest na miesiącach księżycowych a podział na lata oparty jest ze względów klimatycznych na lata zwrotnikowe, w związku z położeniem Birmy w strefie klimatu zwrotnikowego i monsunowego, z trzema porami roku – porą suchą, deszczową i chłodną. Kalendarza birmańskiego nadal używa się do wyznaczania dat tradycyjnych świąt. Birmański Nowy Rok Thingyan nazywany również festiwalem wody jest odpowiednikiem polskiego śmigusa-dyngusa. W czasie trzech świątecznych dni od 13-15 kwietnia, wszyscy na ulicach polewają się wodą na szczęście. Festiwal ten jest obchodzony we wszystkich krajach półwyspu indochińskiego m.in w Tajlandii (Songkran) Kambodży (Chaul Chnam Them) czy Laosie (Primai), nawiązuje do tradycji buddyjskiej. We wszystkich państwach buddyjskich uważa się że woda zmywa grzechy i dzięki temu z zadowoleniem można wstąpić w Nowy Rok. Festiwal wody jest najbardziej popularnym, hałaśliwym i kolorowym birmańskim świętem. Ludzie w całym kraju zbierają się w pagodach, gdzie składają cześć mnichom i zgodnie z tradycją ofiarowują im różne dary.
Nietypowy kalendarz bazujący na koptyjskim, posiadają również etiopscy chrześcijanie (kalendarz etiopski) którzy stosują kalendarz zwany gyyz do celów liturgicznych. Co ciekawe, doba zaczyna się nie o północy, a ze wschodem słońca. Kalendarz etiopski stosuje własną rachubę lat, opóźnioną o 7 lat względem kalendarza gregoriańskiego.
Własny kalendarz – dżucze, posiada również Korea Północna, choć opiera się na kalendarzu gregoriańskim, lata liczy się w nim od urodzenia… legendarnego przywódcy KRLD Kim Ir Sena (1912). Kalendarz został wprowadzony w 1997 roku.
W użyciu są również kalendarze perski, koptyjski, samwatsara czy japoński. Kalendarze te są jednak pochodnymi wspomnianych wcześniej, jak w przypadku kalendarza japońskiego,który wywodzi się bezpośrednio od chińskiego i został wygaszony jeszcze w drugiej połowie XIX wieku przez władze japońskie.
Komentarze